Ülkemizde bu 1 Mayıs Çubuk’taki güvenlik zafiyeti sonucu LİNÇ provokasyonu tezgâhları yanında, kısmen belirsiz bırakılan (YSK kararı ile kesinleşen) İstanbul yerel seçimleri altında potansiyel bir gerilim riski taşımaktadır.
Dünya ticaret savaşları: diplomasi bitiyor, sofistike yeni silahlar…
Nefsi mülkiyetçi düzenin içindeki tüm “gelişebilecek nüveler” kabak çiçeği gibi açtı. Bilişim ve silah sanayisinde ultra tekeller ve ortalama devletlerden daha büyük mali yapıları olan konsantre holdingler artık dünyada başat. Küçük (KOBİ) ve orta boy (BOBİ) işletmelerin gelişerek; “eşitsiz gelişim yasasından “ yararlanıp dünya çapında pazarda yer etmeleri pek mümkün görünmüyor. Marka ve bilişsel alt yapıda güçlü olan ve dev internet altyapısı ile korporasyon üretici- alışveriş siteleri fiziki ve sanal ortamları kapladılar. Kimi endüstri dallarında tam otomasyon üretimler, yarı mamul ham madde tedariki için gelişen ülkelere yönelik yatırım kaydırmalarının yerini kritik madde kaynaklarına doğrudan erişim ile dünyada yeni bir post –küresellik başladı. Nitelikli ve ayrıcalıklı insanlar tanımlanarak “ tüm tüketicilerin network ağları ile oltada tutulması ” aranmaktadır. Devletlerin maliye yapıları ve merkez bankaları artık mali oligarşinin ağına takılan ülkelerin iç dizayn aparatları…
Çin ve ABD arasında gibi görünen, esasen Şangay beşlisi ve çatırdayan NATO (AB’nin ordulaşma adımı, sancılı Brexit, kıta Avrupa’sının mali ve fiziki operasyonlara ve tatbikatlara katılımda taş koyması) arasında yüksek gerilimli bir ticaret savaşı sürüyor. Bu sadece ekonomi boyutunda değil tüm psikolojik harp teknikleri yanında bilişsele evirtik mali istihbarat güçleri ile devrede. Vahabi İslamcılık etiketi ile Körfez sermayesi ABD-İsrail – İngiltere denetimine alınıyor. ABD-İsrail stratejik işbirliği iki devlet ancak tek bir vurucu güç sarmalı halinde, Ortadoğu’da Küdüs’ü zapt ve İran’ı vurma provokasyonları ile 3.dünya savaşının dördüncü evresinde yol alıyor. (bknz: www.gelenekvegelecek.com )
Ve bu günlerde Latin Amerika’da başta zengin petrol kaynakları ile Venezuela yeniden içten içe kaynatılıyor. Bu gün gelişen Kolombiya destekli darbe teşebbüsünün arkasında bizatihi ABD, entrika tezgâhlarını ve apaçık bir işgal girişimini fütursuz uyguluyor. Yalan ve talan uygulamalı liberal demokrasinin örtülü şalı olan BM yetkisiz, hava ve cıva kararları ile artık devre dışı… Dünya ölçeğinde kaos ortamı artık kontrol edilebilir kısmını geride bırakarak dallanma ve yarılmalarla birkaç koldan birden türbülans oluşturmaktadır. Özellikle kritik enerji ve su kaynakları bölgelerinde yoğunlaşan nüfus fazlalığını da tırpanlayacak bazı daraltılmış bölgelerde NBC (Nükller-Biyolojik-Kimyasal) silahlarının devreye alınmasına ramak kaldı.
“31 Mart Yerel seçim BAHARI’nı” pramiliter faşizme çevirme hamlesi…
31 Mart yerel seçimlerini daha önceki “31 Mart olası kestirimler ve sulhuyetli sakinlik ile sulh yapıcılığı” başlıklı yazılarımda irdelemiştim. Şimdi İstanbul seçimlerini tavsatma ve sonucunu yargı marifetine bağlama operasyonu: “İstanbul seçimi beka meselesi” (MHP lideri Devlet Bahçeli) ve “öyle birkaç bin oyla İstanbul verilmez” (AKP lideri R. Tayip Erdoğan) şahsi ikbal propagandası ile açmaza alınmaktadır. Bu arada Çubuk’ta şehit erimizin (Allah rahmet eylesin. Ruhu şad olsun) defin töreninde üzerinde çalışılmış provokasyon ile CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na açık LİNÇ girişimi karşısında günümüz Türkiye’sinde şiddete karşı ortak politik tutum ve demokratik reflekslerin güçlü bir şekilde çalıştırılması yapılamıyor. Hatta şiddetin özendirilmesi yönünde ortam bulandırılmaktadır. MHP liderinin K. Kılıçdaroğlu’nu aleni suçlaması ve “cumhurbaşkanlığı hükumet” modelinin İçişleri bakanı hakkında CHP’nin savcılığa suç duyurusunda bulunması ve “yetkili erkin” teşvikkar salvosu önümüzdeki bu Mayıs ayında puslu ve dumanlı havaları şimdiden işaret etmektedir.
“1 Mayıs” ve bol güneşli günler arayışı…
Tüm çalışanların bayramı olarak tüm ezilen insanları da kapsamına alan “1 MAYIS EMEĞİN BAYRAMI” Hepimize kutlu olsun. Ülkemizde bu 1 Mayıs Çubuk’taki güvenlik zafiyeti sonucu LİNÇ provokasyonu tezgâhları yanında, kısmen belirsiz bırakılan İstanbul yerel seçimleri altında potansiyel bir gerilim riski taşımaktadır. İnşallah kayda değer bir vukuat olmaz. Bu yerel seçim sonuçları ile “başkanlık modeli gündem dışına itilmiş” ve değişim istikametini; Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün veciz sözü ile: “Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır, ancak Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.” Bir kez daha perçinlemiştir.
Allah’ın izni ile bu yerel seçimlerde cumhuriyetin toplumsal tabanın genişlemesi ortaya çıkmış ve laik demokratik toplum devletinin meclis formu için tekrar TBMM’nin aktif olması tayin edilmiştir. 2000’li yılları karakterize eden hukuksuzluklar, yolsuzluklar, AVM ve kaçak sarayların israfları, gereksiz ve iyi düşünülmemiş projeleri ile ihalelerde haspa adam kayırmaları, İNŞALLAH, tarihin çöp sepetine atılacaktır. Şimdi organik tarımın yeniden doğal gidişata uygun yerli tohumlarla ele alınması, uluslararası sermayeye verilen imtiyazların tüm sektörlerde kısıtlanması ve kamusal kaynaklarının kooperatif birlikleri ve kamu iktisadi devlet işletmeleri eli ile yeniden organizasyonu öne çıkarılmalıdır. Hakkaniyetli yönetim modellerinin yerellerden doğru uygulanması ile merkezi Türkiye Cumhuriyeti devletinin misakı milli sınırlarımız içinde tüm toplumu birlik ve dirlik içinde müşfik ve örgün olarak adaletle sarması dört koldan şevkle örülmelidir. Cümlemizin bahtı açık olsun…
İnsanlığın şuurlu kurtuluşu için doğrudan demokratik katılım mekanizması ile tüm yeryüzünde halik olmuşların (canlı cansız) ekosistemini koruyan hakkaniyetli bir toplumcu hürriyet düzeni kurulmalıdır…
İnsanlığın şuurlu kurtuluşu için doğrudan demokratik katılım mekanizması ile tüm yeryüzünde halik olmuşların (canlı cansız) ekosistemini koruyan hakkaniyetli bir toplumcu hürriyet düzeni kurulmalıdır.
Kadim kültürelin binlerce yılda damıttığı toprağımız öz değerlerine ( Bağımsızlık, Sulh yapıcılığı, Hakkaniyet, Razılıkla helalleşme, Uyum birlikteliği, Toplumcu yurtseverlik, Toplumcu hürriyet düzeni Tasavvufi praksis yol ) sıkı sarılan bir dayanışma içinde sulh ve hakkaniyet yürüyüşü başlatılmalı…
Günlük ya da kritik süreçsel, kişisel kararlarımızı nasıl veririz? Bunun matematiksel modellemesi veya kesin bir formülasyonu ortaya konabilir mi? Kısaca herhangi bir şeyin (kişisel/toplumsal) faydalı veya zararlı olmasını hangi kriterlere göre ayırt edebiliyoruz?
Bu kez “çanlar hepimiz için çalıyor”…İnsanlık şuurunu kaybetti….
İklim değişimi, ticaret ve fiili bölgesel savaşlar, eli tetikte NBC soslu cephe savaşları, çevre tahribatı, kıtlık ve mega kentlerde üretilen hizmetler çıkmazı, nefsi mülkiyetçi düzenek temeli çatladı, çöküyor, yolun sonu göründü. Önümüzdeki yıllar asal ihtiyaçlar için üretim çarkların durduğu, savaş tamtamların çaldığı, ülkelerin cepheleştiği ve sofistike silahlarla orduların çarpıştığı yıllar olacak. Çağımızda bizim gibi ülkelerdeki mevcudun analizinde; artık neoliberalizm tamamen etkili, emperyalizm dışsal’dan “içsel olguya” şimdilerde içimizde tam konsantre olmuştur. (Mahir’ler ve Deniz’lerin ‘68 ruhuna’ atfen Allah onları rahmet eylesin. Nurlar içinde yatsınlar). Pisikolojik harp için telekominikasyon ve medya üzerinden dezinfermosyan akışı; internet ağları, sosyal medya hesapları, network ağları ile dolaşımda olan bütün veriler artık emperyal devletlerin istihbari tekeliyetinde süzülüyor, simultine denemelerle yaşamda örtüşen ultra operasyon formlarını yerli işbirlikçilerle hataları tolere ederek uyguluyorlar.
Diğer yandan doğu toplumu olarak asabi duygusal karakterimiz bu pisiko-sosyo operasyonel senaryoların kıskacına alınmıştır. Etnisite ve inanış temelinde iç kırılmalar ve kıyımlar coğrafyamızda başat. “At izi, it izine karıştı “ , “ortalık 56’ya gidiyor” vekalet savaşı veren kukla örgütlerin sosyo-pisiko tahlili sağlam ve objektif temelleri kamuoyu nezdinde açığa çıkarılacak ve coğrafyamızdan tamamen dışlanacak asil bir durulama gerekli. Asabiyet harsın ilerleticisi ve karakterize edicisi (İbn Haludun); bu içerik ve kapsam her zaman nefsi mülkiyetçi kültürel formda harp ve talan ile daim kalırken, rasyonel batıda planlı makyavelist tarz, şark kurnazı doğuda ise pekmez döken muaviye tarzıyla güncel reel siyaset oluşmaktadır. Reel –rasyonel ya da ilmi siyaset ile bu dünyada yol alanlar nefsi emarelerine yenilip şeytanla işbirliği yaparak dünyayı cehenneme çevirdiler. Bu top yekun bir şuur kaybıdır. Bu nefsi dünya işte her gün böyle “yalap –calap” dönüyor.
Yaşamı hakkaniyetle örecek meşveret meclisleri…
Kültüreli arıtma temelinde şuurlu bir istikamet için suhuyetli sakinlik hali ile ünsiyete yönelim ve haka riayet öne çıkartılmalıdır. Ülkemizde 31 Mart yerel seçimleri (demokratik içerikten arı) vesilesi ile gerilen ve kutuplaşan (sağlıklı ve doğal olmayan) politik ortamının aşılması için toplumcu yurtseverlik mihverinden yürüyüş geliştirme gerekliliği için ilginize sunduğum vicdani politik rota yerellerin özgün yapıları dikkate alınarak meşveret meclislerinde konuşulmalı ve sabırla yaşama aktarılabilmelidir.
Karanlık atmosferli Keten pereden çıkış için sulhuyetli bir dayanışma “yolu bulalım ya da açalım”. Dezenfermasyon ve troller etkisindeki medya – sosyal medya körleştirmesi altından hızla sıyrılarak hakikatin yeni formlarına (yakın bilgi üzerinden) vicdani istikamette yol alırken şunun kesin bilincinde olalım: Etnisite temeli halkalar ayrışımı, inanışta ötekileştirme, “sol ve sağ ideolojik” yapılanmalar diye: “daraltılmış nadide bizlere” atfen yapılan tahlillerinin ve eylemlerin tümü faşizan bir zihniyet taşır, düzenek fikriyatını besler. Doğal yaşamda ve yeryüzündeki her ortamda kâr ve rant için her şeyi talan eden bir fütursuzluk yaşanıyor. Türkiye toplumu mânayı önceler (Cemi Meriç) bu arada pisiko sosyal süreçlerin duygu bölüntü paketleri (quantatif) sonucu birikimli potensia içinde hemen hemen bütün doğu toplumlarında bunaltı ve asabiyet içindeyiz. Bunların sükunetle ve suhuletle konuşulması lazım. Toprağın dili deruni Türkçe ile “ses değişimi” ve sahada “katılıma açık” alternatif çözümler sunan yürüyüş geliştirmek gerekiyor. Seksen yıldan beri tahrip ve yapısal bozunuma uğratılan laik demokratik cumhuriyetin toplumsallaştırılmasında ve dünyayı değiştirmede teorik-pratik mücadelemizde yavan ve sanal alemlerde bir arpa boyu yol aldık. Nefsi mülkiyetçi düzen altındaki bu yaşamda menfaatler üzerinden kısa süreli “ne ütersem faydadır”, çarçabuk biten vefasız yolculuklar ve ahdini unutma, güven bunalımı meseleleri herkesi yakıp kavurmaktadır. Vicdani politika ile tutarlı davranış ve anlamlı tavır alış temelinde, ahde bağlılık ve dostluk sarmalında sabırla, süreklik taşıması gereken bir uğraşı önümüze serilmektedir. Yeryüzüne yayılacak ( İnşallah, dünya hep beraber bu nefsi düzenden çıkacaktır) değişimin başarıya ulaştırılmasında; yeni yaklaşımlar ve farklı irdelemelerin modellenmesi pratiğin mihenk taşına titizlikle vurulması gerekiyor. Kirlilik ve şer kokan bu iklim ve bu kaotik atmosferden ferah bir muhabbet ortamına çıkabilmeliyiz. Sanal alemlerde karşılıklı yazışmalar ve sohbet denemesi yavan sözler altında istikrar kazanmıyor. Kaldı ki düşünüş paralelliği taşıdığını sandığımız binlerce sanal arkadaştan ve pratik olarak yakın olduklarımızdan da fersah fersah uzaktayız.
‘2019 yerel seçimleri”….
Türkiye, önümüzdeki süreçlerde de hep beraber göreceğimiz gibi, ” başkanlık “ emperyal siyaset odaklarınca kıskaca alınarak uydu konumuna düşürülecektir. Sözde muhalefet partisi CHP artık bu yönelime periferi bir odaktır. Kısaca bu düzenekte iktidar-muhalefet aynı yumurta ikizidir. Çevre duyarlılığı yüksek, onur ve vicdan eylemleri ile açığa çıkan 2008 kuşağı, 2017 seçim sürecinde “Cumhurbaşkanlığı sistemine” itiraz dinamiği halini aldı. 2019’a girdiğimiz bu günlerde henüz alternatif bir yönelim ortaya çıkaramadı. Türkiye toplumu kendi mecrasına çekilen bu değişim güçleri ve iktidara destek veren kitlelerin hoşnutsuzluğu minvalinde kıpırdanmalarının da ortaya çıkmaya başladığı bir ekonomik kriz kıskacında sancılı bir gebelik yaşamaktadır. Yerel seçimler kitlelerin politik duyarlılığını yükseltecektir. Önümüzdeki dönemde değişim güçleri yeni bir dönüştürücü yapılanma için toplumsal yapıda pratik olarak kendini örmelidir. Günlerimiz yeryüzünü ve ülkemizi feraha çıkarmak için sayılı, hayatın akış dirimselinde canlı ve sulh yapıcı pratik eylemlilikler içinde olmalıyız.
Üretken ve yenilenebilir tüzük / kamusal bir program…
Toplumcu yurtseverlik mihverinden yürüyüş hareketi ile Türkiye’de ayrımsız tüm toplumu alternatif değişim istikametinde örmek ve toplum devleti formunu inşa etmede projeler geliştirmek için ayrı tutarlı ahlak formunun can ve vicdan sarmalında kristalize olacağı politik rotada buluşma ve kadim kültürü damıtma için toprağımızın şu ana ilkelerinde uylaşım gerekiyor:
A. “Yurtta sulh, cihanda sulh” şiarına sadıklık…
B. Laik demokratik toplum devleti formu için liyakat ve hakkaniyet temelinde örgüsel modelleme… C. Tüm yeryüzünde işgalci ve istilacı nefsi mülkiyetçi emperyalist sisteme karşı tam bağımsızlık için dirençli değişim mücadelesi…
D. Her türlü ” dinciliğe, şovenizme ve ayrımcılığa” karşı birlik ve dirlik için İNSAN KARDEŞLİĞİNİ yükseltmek…
E. Veri analizi destek süzgeçleri temelinde delege ve temsil sistemini ortadan kaldıran doğrudan demokratik ve geri çağırma hakkını, üye iradesine mündemiç kılmış üretken bir tüzük ( Merkezi sinir sistemi ve hissi kabiliyet )…
F. Mazlumlar, yoksullar ve çalışanlar yararına doğal gidişatı ve ekosistemi gözeten tüm halik olmuşların hakkına riayet eden, rant ve sömürüyü yok edecek kamusal bir program…
Vicdani politik rotanın tesisinde kadim kültürelden damıtılması, razılıkla buluşma ve dirimselde geleceği birlikte kurmaya katkı için uylaşım geliştirme toplumsal kaynaşmamız için durumdan çıkan vazifelerdir. Bu vazifede: Fikriyat çerçevesinde özgünlük ve özgürlük kokan her düşünceye saygılı olurken onurlu bir duruşla, vicdani bir ufuk çizgisinde mazlumun yanında hak ve adalet mücadelesine sevgi ile emek verip katılımcı olmaya “gayret edeceğiz”…
Yılmaz Öner’den (ᵠ= H-1 H(ᵠ) özdeşlik denklemi ve “bilgi”…
Yeni evrim teorisinde yaşar kalma olasılığına matematiksel modelleme getiren, Prodetrminizm ile olasıklı olabilirliği -orjinalini Almanca kaleme alması (sitemini anlamlı bulalım)- zamanın predefiktif aşamasında yeniden – üretim fonksiyonun/ mekanizmasının (A’=exp(-2πit’/T) ) yaşar kalma olasığını submaksimal ve monopolist arızaya uğratmadan kendiliğinden üretmesi ve belirsizliğini sekünder zaman enleminde irdeleyen Yılmaz Öner’de bilgi:
LJ zaman enleminde andaki olası olayı ; “O zaman görülür ki her aktüel, bilvesile arıza öncesi (primer)(1/Ti) frekans paketiyle virtüel, bil vesile arıza sonrası (sekonder) (1/ri, j-1) frekans paketi arasında kalsik klasik determinist anlamdaki ve (i) indisi ile gösterilen tekabül, aynı anda, aynı (1/Ti) aktüel frekans paketiyle j-tane farklı virtüel alternatif (1/ri,j-1) frekans paketi arasındaki ÇOK ANLAMDA belirli (MEHR-DEUTIG) bir tekabüle dönüşmektedir. Çok- anlamlı tekabülün ürünü olan virütel alternatifler birbirlerini aynı anda dışlamaktadırlar ki aralarından SADECE bir tek Pi, j-1 olasılık fonksiyonun maksimumunun tekliği gereği, Eksklusif (tekel) olarak aktüelleşebilmektedir.1 Submaksimal yaşar kalma olası durumunu modellemede sunduğu üretim fonksiyonu ve kendiliğinden doğan H ve H-1 girdi-çıktı dönüşümü altında ᵠ= H-1 H(ᵠ) iç özdeşlik denklemi ve (ᵠ) potentia iç biçimi üzerinde aynı anda enerji alıp veren H ve H-1 operatörü için Y.Öner:
“Doğadaki her olayın dinamik birer üründen bilgimizin ise bu ürünlerin objektif biçimlerine indirgenmiş, yani H-1 H(ᵠ)=ᵠ durumlarından oluştuğunu unutmayalım. Demek ki <genel olarak bilginin kendisi> böyle bir indirgeme sonucu belirlenen, kısaca dinamik sürece bir anda girip aynı anda çıkmış, objektifleşerek çıkmış ᵠ= H-1 H(ᵠ) biçiminde yatıyor. Herhangi bir bilginin genel olarak doğmasını sağlayan denklem budur, bir iç özdeşlik denklemidir…”
Kısaca iç özdeşlik denklemi bilginin üreme koşuludur veya bilginin genetik denklemidir. Ne türden olursa olsun doğa hakkındaki bilgimizin üreticidir.
Bilgi edinme olayı: (1) farazi bir iç biçimden dinamik (objektif ) ürüne (uygulamaya denemeye) geçiş (2) deneyden sonra bu farazi biçimin artık objektiflik kazanması ve böylece doğrulanmasıdır. Farazi iç biçim bilgi edinme olayı karşısında böylece invaryant kalır.2
Yılmaz Öner’in diğer eserlerinin bazılarında de tetkik ederek aldığımız feyiz ile bilgi; iç geometrik genetik yapısı olan potentia kapsamına bağlı olarak bilincin maddeliği formunun, insan zihninde düşünsel devinimi kristalize eden, içe doluşla akıl operatörünün devreye girişi sonucu kesinleşen oluşum seyrine kendi katılımını da içselleştirerek: gözlem ve deneye dayalı zeki çözüm ile formüle edip “idea” formunu kültürelde kavramsal yada formüle olarak somutlanmasıdır.
Kanımca deyişlerinde dilimizi en anlaşılır öz ve biçimle sunan Yunus Emre, gönlümüzü feth eden zarif bir lirizmin doruğudur. Onun kimi deyişleri insanı kendinden alır, huşu içinde Allah-u Teala ile özlü rabıta kurdurur. Birkaç örneği:
“ilim ilim bilmekdür ilim kendin bilmekdür, Sen kendüni bilmezsin ya nice okumakdur.”
“On sekiz bin alem halkı cümlesi bir içinde, Kimse yok birden artuk söylenir dil içünde”…
“Çıkdum erik dalına anda yidüm üzümi, Bostan ıssı kaykıyıp der ne yersin kozumu”…
“Gerçek aşık oldun ise gel ışk kitabından okı, Can gözüni açtun ise hakikat bulasın Hakk’ı” …3
Burada içe doluşun kristalize oluşu olan ilham hali (fütuhât); gönüllere doğuş ve kalbin Nur’a gark edilişi olarak alalım. Önce bilgi ve Yakîn Mertebeleri üzerine M.İbnü’l Arabi’ye atfen yazılan bir irdelemeye dikkat çekelim:
İbnü’l-Arabi’ye göre İsr â (a.b.ç) zevk yolu ile bir bilgilendirme ve öğretimdir. Burak ise sebepleri ortaya koymak ve peygambere zevk yolu ile sebepleri öğretmek için gönderilmiştir. Allah Hz. Muhammed’e (a.bç.) kendi nefsinde meydan gelmediği öyle bir ilim vermiştir ki, o ilim sayesinde vahiy yolu ile dahi önce bilmediği şeyleri öğrenmiştir.4 Bu nedenle Mirâcın(a.b.ç)yakın mertebeleri ile ilişkisi vardır. İsrâ ve mirâç gerçekte yakının yani kesin bilginin iki aşamasıdır. İsra ilme’l yakından ayne’l yakına geçmektir. Çünkü aynel yakın bildiği şeyleri görmektir. Nitekim İbnül Arabi’nin cümlesi ifade ettiğimiz hususu pekiştirir: “O bildiğinin aynısını görmüştür.” Mirâç ise ayne’l yakın’den (bilgi kesinliği) hakka’l- yakın’e (gerçek kesinlik) geçmektir. Çünkü hakka’l- yakın, görmeye ve müşehadeye dayanan ilimdir. İbnü’l-Arabi’nin ısra’nın ilme’l yakından ayne’l yakıne geçmek olduğuna işaret eden cümlesini aşağıdaki şekilde tamamladığını görmekteyiz: “Bildiğinin aynısını gördü ve gördüğünün sureti (inanadığından) farklı değildi.” O halde miraç hakka’l yakıne ulaşmaktır.5
419:“Halvet makamların en yükseğidir; insanın içinde bulunduğu ve mamur ettiği bir menzildir, kamil insan o menzili zatı ile öyle doldurur ki, onunla birlikte oraya bir başkası gelip sığamaz. İşte, bu halvet ile kamil insan arasındaki nispet, tıbkı Hak Teala ile kulun kalbi arasındaki nispet (a.bç)gibidir.”6
420: Bu âlemde halvetin aslı, alemin doldurduğu “Boşluk” tur (el-hala)Bu boşluğu ilk gelip dolduran “heba” dır.7 Bu karanlık bir cevherdir ki zatı ile “halâ” yı yani “Boşluğu” doldurmuştur. Sonra Hak Teala o cevhere “Nur” ismiyle tecelli etmiştir; sonra o cevher onun rengine boyanmıştır. Öyle ki karanlığın -ki o karanlık ademdir- hükmü kendinde zail olmuştur ve “varoluş” la (Vucud) nitelenmiştir. Rengine boyanmış olduğu O Nurla kendi (nefsi) için zahir olmuştur. İşte Onun zuhuru insan suretinde olmuştur. Bu nedenle, Allah ehli kimseler bu zuhuru “büyük İnsan” (el-insanü’l kebir) diye
isimlendirilir. Onun özetini ise “küçük insan”(el-insanü’i sagir)…8 .. . İnsan bir küçük âlemdir. Alem bir büyük İnsandır; İnsanı kâmil ise, o, âlemin özetidir.9
435: Ey dostum,Allah bizide sizide yardımı ile desteklesin! Bil ki, ”keşif” halvetin zıttıdır…halvette perdeler vardır…Halvet sahibi “keşif” durumuna ulaştığı zaman, artık halvette olmadığını ya da halvetten çıktığını bilir.10
437: El evvelü ilâhi ismi ve el-Batınü ilâhi ismi halveti gerektirir.El ahirü ilahi ismii ve ez-zahirü ilâhi ismi halvetin terk edilmesini yani celveti gerektirir…Sonuç olarak “halvet” dünyevidir; bu dünya ile ilgilidir.” Celvet” ise uhrevidir.,ahiretle ,öte dünya ile ilgilidir.”ahiret hayatı daha hayırlıdır.”(Kur’an,el -A’la 87/17)..(a.b.ç) ( M.İbnü’l Arabi /Hakikat ve Tefekkür,syf:112)
M.İbni’l Arabi ‘den aldığımı bu alıntılarda; gayb hali ve gaybda gayb hali için salih niyetle kalben halvete yönelim şuhud halinde olmak ve O’nda hemhal olmaktır, bu tasavvufi yaklaşımdaki bir Şiiri burada nakledeyim:
“Şiir 1.
Huzurum hak iledir gaybet halimde
Huzurum O’nunladır; bu nedenle O’dur hazır olan
Gaybet halimde O,Hak Bâtındır
Huzur halimde ise O Zâhirdir
Eğer ben O’nun önüne geçsem,o zaman ben Evvel
Eğer O benim önüme geçse, O zaman ben Ahir olurum.”11
Halvet’e yönelişi bir “ilgi ve ilişki bağı” ile kalbe doluşun (El-Fütuhât’ı ) fenafillahı Hakka’l yakın olmaya bir derindelik olarak yorumlayıp bunu: “Ünsiyeti bime“ hali, bir maksimalite (en yüce iyi) olarak uylaşıma sunalım.
Immanuel Kant: “maksimalite” …
“Öyle ise ilk sorulacak şudur: saf akıl kendi başına istemeye yeterli olabilir mi, yoksa akıl istemenin ancak deneysel-koşulu mı belirleme nedeni olabilir? Burada saf aklın eleştiri ile haklı çıkarılan, ama deneysel olarak ortaya konmayan bir nedensellik kavramı yani özgürlük kavramı işe karışır.”12
“…Çünkü elimizdeki eleştiride ilkeler den başlayarak kavramlara ve ancak kavramlarda, olabildiği yerde duyulara, gideceğiz; oysa teorik akılda duyulardan başlayıp işi ilkelerde bitirmemiz gerekiyordu” …13
“Akıl, istemeyi pratik bir yasa ile haz ve acı duygusu –hatta bu haz yasanın kendisinden alınan bir haz olsa bile-araya girmeksizin, dolaysız olarak belirler ve ancak saf akıl pratik olabildiği için yasa koyucu olabilir.”14
“…Şimdi bir yasayı bütün içeriğinden yani(belirleyen neden olarak her türlü isteme nesnesinden ayırırsak, geriye genel bir yasa koymanın sırf biçimi’nden başka bir şey kalmaz. Demek ki akıl sahibi bir varlık kendi öznel pratik ilkelerini, yani maksimlerini, aynı zamanda genel yasalar olarak düşünemez, ya da maksimlerini pratik yasalar yapanın, yalnız başına bu maksimlerin biçimleri –onları genel bir yasa olarak konmaya uygun kılan biçimleri olduğunu kabul etmek zorundadır.15
Burada temel olarak ahlakın aksiyomatik yapıya ulaştırılmasında kimin için, ne niyetle ve ne kadarı ile bu forma varıştaki amaç ne için? sorusuna kıymetli düşün ve bilim insanlarının yaklaşımlarından da feyiz alarak bir cevap geliştirmeye devam edelim. Aksiyomatikleştirme çabamızda; genelde cins, etnisite ve inanış ayrımına dayanmayan birimseldeki ferdi ‘ünsiyete’ yönelim çerçevesinde; yoldaki ergin insanın muğlak ve öznellikte göreceli iyi yerine en yüksek mertebeden iyi olan; ünsiyeti bilme kavramı ile ayarı tutarlı ahlak için hemen hemen sentetik aksiyomlara öz kıymet ve esas yapı taşı olarak sunalım.
Ayarı tutarlı Ahlak normu için aksiyomatik yaklaşım…
Şimdiye kadar bu metnin A4 gergefine dokumasında bilmi ve ilmi bilgilerin birbiri ile sarmal temel yaklaşımlarını sunmaya çalıştık. Bu geniş ve somut dayanağı aksiyomatikleştirmede özlü söz olarak beş önerme ile ilgiye açalım.
1-Dirimselde sınırlı-sonlu varlık olan insan can ve vicdan ile halik olmuştur.
Şu anda bulunduğumuz serili alem içindeki dünyada zamanın limitasyondaki açılımına bağlı mekanda her şeyde kendimizle birlikte nesnel veriyiz. İster karanlık bir amâ’da (Adem) yaratılan eşref -i mahluk( ademiyat), ister doğanın evrimselinde vücut bulan insanımsılardan homo sapience (yetkin düşünen bir organizma) ekosistem bütünlüğü içinde fert olark yer alırız. Konumuz olan fert insanda; sınırlılık, hacmi belirlenebilir kaplamsal bir organizma bütünlüğü, sonluluk ise organizmanın bozunuma uğrayıp tamamen başkalaşımı. Can ile insan fıtratında eylemli ve duyumsal sürekliği olan bütünsel sistemin, yaşamdaki zaralı faydalı ayrımına yön veren temel dürtüyü, vicdan ile doğru -yanlış, iyi -kötü ayrımını süzen
insandaki doğal yetiyi kavramsal dile getirelim. Konumuza atfen yüksek organize canlı organizmalarında da vicdanın belirli seviyede varlığına işaret edelim.
2-Asal ihtiyacın giderilmesi huzurun kaynağıdır.
Asgaride kaygı duymadan imkânların hakça paylaşımı temelinde barınma, beslenme, üreyim ve yeti ile becerilerini fırsat eşitliğinde gerçeklemek asal ihtiyaçlardır. Bunların türevlerini arzulama ve yaşamadaki istenci bu istikamete çevirme, rafine bir paylaşım ve dayanışmalar çerçevesinde tüm halikin hakkını da gözeterek oluşturtulmalıdır. “Karnı tok, sırtı pek ve keyfi yerinde” her insan kötülüklerden arı yüksek iyiye yönelir. Bu vesile asal ihtiyacın giderilmesi huzurlu kalmanın elle tutulur asıl sebebidir.
3-‘En yüksek iyi’ ünsiyeti bilmedir.
Tasavufi yaklaşımda gönül gözünden ünisiyeti bilme; fakr-ı sülük halde yol almada tüm halik ile saygı sevgi temelindeki ahbaplığı, biricik olan dostluğa esasasen varışta (halvet); Hüsnü tam ve mutlak Didar’ı müşahade edebilmek için sürdürmektir. Immanuel Kant: Saf pratik aklın deneyimi çerçevesinde ödevini sorumlulukla toplum yarına yerine getirme ve saf teorik aklın özgürlük altındaki özerk eylemine tercih oluşturma süzgecindeki maksimali olan en yüksek iyi (bu içerik ünsiyeti bilme ile kapsanır) olur ki; tasavufi kapsamda insan tanrının nefes verdiği bir parçasıdır. “Beni bende demen bende değilim, bir ben vardır bende benden içerü” Y.Emre)
“Verilmiş bir eylem açısından, düşünülür öznenin, aynı zamanda duyular dünyasına ait bir özne oluşuyla, bu açıdan mekanik olarak belirlenmiş olmasına karşın, yinede özgür olabileceği kabul edilse de öyle görünüyor ki, genellikle bütün varlıkların ilki olarak Tanrının, tözünde varoluş nedeni olduğu kabul edilirse (ki bütün varlıkların varlığı olarak tanrı kavramından ve bununla birlikte teolojide başlıca dayanak olan, Tanrının herşeye yeterliliğinden de vaz geçilmeden, bu önermeden hiçbir zaman vazgeçilmez (a.b.ç) Şu da kabul edilmelidir: insan eylemlerinin belirleyici nedeni, büsbütün gücünün dışında olan bir şeyde yani kendisinden farklı olan en yüce bir varlığın nedenselliğinde bulunur. İnsanın var oluşu ve nedensellliğinin belirlenmesi, tamamen bu varlığa bağlıdır.” 16
En yüksek iyi olarak ünsiyetibilme’yi kavramsallaştırma ve ayarı tutarlı ahlakta bir önerme olarak sunma biçimini Tasavufi Praksis yoldan bir belirlenim olarak takdim edelim.
4- Ünsiyeti bilme ergin kişiye yakışır.
“Özü sözü bir” doğru yoldan vicdan mizanı ile şaşmayan kendini aramada Kamil İnsan olabilme yönelimi taşıyan ferdi; ‘ergin insan’, yüksek iyi istikametindeki merhamet ve aşkal dolu huzurlu yolculuğu içselleştirme gayreti; ekosistem bütünlüğündeki yaşamda, sulh yapıcılığı ve razılıkla helallik arayışı, kişinin kendi ocağından süzülen “nâr- ı beyzasıdır”. İçe doluşla bilme gücüne bağlı hakikati yansıtan bu önerme kendimce herkese yakışır, diyorum.
5- Her toplumsal kendi kültüreli ile hâllenir
İnsanlığın sürü ve klan, kısmen topluluk sosyolojik yapısında doğa ile kurduğu doğal besin ve barınma neslin üretilmesi ilişkisi ilkel yaşayışa bağlı avcılık ve toplayıcılık iken toplumsal yerleşik yaşama geçişinde toprağın mülkiyeti ve işlenmesi, üretim araç ve gereçleri üzerindeki sahiplik kadar kültürelde üretim biçimlenmesinde etkin rol oynamıştır. Kavimler ve milletler olarak ayrılmasında coğrafyaya bağlı dilin gelişimi ve yazının eğitimdeki rolü çerçevesinde ilk bakışta üretimin tarzı ve mülkiyetin formları belirleyici gibi görünse de esas değişimi sağlayan kültürel ile kuşatılmış, düsünsel devinim sonrası hâsıl olan ihtiyacı çözmek için devreye giren içe doluşla keşf ve icadı zekice kapsayan anda tutuklayıcı akıl operatörüdür.
İnsan zamanın mekânsal açılımında maddenin bir hal alış biçimi olan bilincin yapısal formunu oluşturan ve doğada pratiğe aktaran canlıdır. Dolayısı ile bireyi, topluluğu ve toplumu günümüzde başat olan millletler formu ile üretiği ve kalıcı kılmaya çabaladığı kültüreli hemhalde yoğurur. Tüm insanlığın bilimi –teknik ve ilmi birikimi ile insanın, bu analitik yaklaşımda diğer önermeleri billurlaştırıp kapsamına alan ferdin; konum, durumu ve etkinliğini içeren salih eylemi, yeni yürüyüş güzergâhı olan insan kardeşliği ve halikin hakkına riayete dayalı olmalıdır. Sunduğum önermelerde iç içe geçirgenlik ile kesintsiz bir örgü ve kapsamında aşikâr olan en yüksek iyi (ünisiyeti) taşıma vardır. Deruni Türkçede buna “kişi zurbası ile yürür urbası ile yol alır”, yani bir topluluk örf, adet gelenekleri ile kendi pratiğini oluşturacak temel girdileri alır (akıl kuşatılır) içe doluşla düşünce gelişir, bilinci devinir ve keşif icat ve eserler ile yeni safhalara geçilir.
1 I.Kant Pratik Aklın Eleştirisi, sf 110
2 I.Kant Pratik Aklın Eleştirisi/ Çevri yönetmeni: İoanna Kuçuradi Türkiye Felsefe Kurumu 2009, sf 16
3 Age sf:17
4 Age sf 28
5 Age sf 31
6 M.İbnü’l Arabi /Hakikat ve Tefekkür, syf 98
7M.İbnü’l Arabi /Hakikat ve Tefekkür, syf 99
8 M.İbnü’l Arabi /Hakikat ve Tefekkür, syf 111
9 M.İbnü’l Arabi /Hakikat ve Tefekkür, syf:93
10Yunus Emre Divanı /Prof.dr.Faruk Kadri Timurtaş ..Babıali Kültür Yayıncılığı 2006, sf 77, 238,320 ve 323)
Tasavvufi kültürelin temelinde manaca belirsizliği sezgi ile kapsama, içe doluşla oluşan hissetme duyarlılığının yoğunlaşması (İnayet) sonucu muhtemeldeki olası olaylardan olabilirliği önceden görme; Hadisi kutside nakil edilen: “Ben mümin kulumun gören gözü, işiten kulağı, eli ve dili olurum” mealindeki ifadeyi kendimizce tevil ederek; “ mümin kulunun duyum ve hissi kalbe inen Allah’ın hikmetinin bir tezahürü” diyelim . Yunus Emre’de dile gelen bu husus: “ Beni sorman bana bende degülven, suretim boş yürir tondan içeri” insandaki Vahdaniyet’e işarettir ( Harabi’inin vahdatnamesi bu konuda iyi bir lirik anlatıdır. https//eskisozluk.com). Yüksek seviyede organize canlı yapılanmasında vicdani duyuşa dokunan bir ahlak için Fuzzeysel Mantığın hirbit modelde (bulanıklaştırma-sinir ağı) durulama süreçlerine birikimli potensiadaki dayanakta güçlü ve compact olan (birbirinin içine kesintisiz zincir oluşturabilen) dilsel değişkenlerle içerikte çakışan “ meşru-edebi-makul (akla yatan) ve itibari” kavramları yapı taşları olarak alabiliriz. Şahsı ve sivil resmi kurumsal yapılanışlara öncül olacak bir ahlakı, norma açık aksiyomatik hale getirebilme gayretimizde; olan biteni yorumlayış esnek ve hacimseli kapsamda yarıçap öznel olduğundan hiç kimsenin potensiayı kavrayışı birebir ve aynı değildir, gözlemlerin ve deneyimin süzgecinde vicdani istikamette yakın anlamlandırmada uylaşım sağlayabiliriz. Fuzzysel mantık ile durumu irdelemeye ve durulamaya yöneldiğimizde; meşru- edebi-makul- itibari olarak herkesçe kabul edilecek dilsel atomik birimleri, önceden ifade ettiğimiz dizge yapı taşlarından birkaçını da alarak:
Nefsine hakimiyet (nefsi mutmain)
Hakka riayet (doğruluk ve dürüstlük)
Vicdani olana katılım
Sulh yapıcılığı
Hakkaniyetli paylaşım
Razılıkla helalleşme
Merhamet ve aşk
Ünsiyeti bilme (haliki bilme)
tüm bu kritize kavramları korku, kin, nefret ve sömürüyü ortadan kaldıracak salih bir amaç için “hakikati yakın kavramada ayarı tutarlı ahlak’ın temel kümesi” olarak adlandırmak yerinde olur. Bu temel kümedeki damıtılmış özlü kavramları şahsi, resmi, yarı resmi ve sivil her yapıya normatif kıymetler için çeşitli seçilim demeti olarak sunabiliriz. Immanul Kant’ın pratik akıl ile saf aklı çözümlemesinde fark kriteri olan maksimal (en yüksek iyiye yönelme) yaklaşımlarına dayanarak, tasavvufta Fakr-ı sülük olup menziller aşma sürecini de bu seçilim demeti ile tabii ve zihinsel bağdaştırarak meşru olabilirlik, edebi olarak makul ve vicdani olarak makbul-itibari eşikleri bulanık sinir ağı formu ile modelleyebiliriz.
H.Pioncare’de “Bilim Ahlakı” ve A.Einstein’da “Bilimsel Ahlak”…
“Kavramların içerik ve kapsamında ‘uylaşım’ esastır.” görüşünü işleyen Henri Pioncare; matematiksel sürekli, fizik süreklisi, uzay- zaman, sonsuzluk olgularını kas duyumları ve his duyumları çerçevesinde irdelediği eserinde (Bilimin Değeri) ; bilginin kesinleştirilmesi işlevinde sezgi ve mantık yaklaşımların farkı üzerinde sezginin bütünleyici rolü ile mantığın inşa edici karakterini şöyle açıklar:
“…Kesinleşmekle matematik bilimi(a.b.ç)*kimsenin gözünden kaçmayan bir yapmalık karekteri kazanıyor; kendi tarihi menşeinin unutuyor; soruların nasıl çözülebileceği görülüyor, fakat onların nasıl ve niçin ortaya çıktıkları görülmez oluyor. Bu da bize gösterir ki mantık yetmez; ispatlı bilim tekmil bilim değildir. Sezgi mantığı tamamlama rolünü muhafaza etmelidir, ben buna denge ağırlığı veya panzehir rolü de diyebilirdim...” (J. H.Pioncare Bilmin Değeri syf:16 M.E.B basım evi 1949 çeviri: Fethi Yücel ) *(a.b.ç =altını ben çizdim)
Bilim Ahlakı meselesinde irdeleme konumuz olan ayarı tutarlı ahlak üzerine temel yaklaşım esnimiz olan H.Pioncare:
“Dinlerin inanan ruhlar üzerine büyük bir iktidarı olabilir, fakat herkes inanıcı değildir. İnan ancak bazılarına kendini kabül ettirir, akıl herkese kendini kabül ettirecektir. Başvurmamız gereken akıldır, yaptıkları parlak, fakat bir an için eğlenilen ve patlayıp yok olan sabun kabarcıkları gibi gelip geçici olan metafizikçinin aklına başvurulur demiyorum. Ancak bilim sağlam yapan astronomiyi ve fiziği kurdu; bugünde biyolojiyi kuruyor; aynı yöntem ve yollarla yarın ahlakı da kuracaktır. Buyruk ve hükümleri ihtılafsız hüküm sürecekler.Hiçbir kimse onlara karşı mırıldanmayacak. Bugün üç dikme teoremi veya çekim kanununa karşı gelmek düşünülmediği gibi artık ahlaki kanuna da karşı gelmek kimsenin aklından geçmeyecektir. “ (H.Pioncare, Son Düşünceler /Ahlak ve bilim Syf:165, çeviri: H.Ragıp Atademir ve Süleyman Ölçen MEB yayınları İstanbul 1965 ) .
Mantığa, sezgiye, bilim ve ahlaka tematik ve aksiyomatik açılım sunan, günümüzde pek çok branş ve modern tekniğin gelişim alanlarında ismi var olan, uzay -zaman göreceliği ve süreklilik konularında güçlü açılımlar yapan H.Pioncare’nin bilimsel yaklaşımlarının ve düşünüş tarzının insanlığın ilerleyişine önemli bir katkıları vardır.
Şimdi de Albert EinsteinThe laws of Sicince and the laws of Etik (çevri tamamı için : Mehmet Göksu Kayaalp..KAYAALPGOKSU.BLOGSPOT.COM. ) çevri yazısından birkaç kısım alalım:
Albert Einstein; “Bilmsel ifadeler ve kavramların ortak noktası vardır; ya doğrudur ya da yanlıştırlar (kifayetli ya da kifayetsiz) onlara ya ‘evet’ ya da ‘hayır’ diyebiliriz. Bilimsel düşüncenin bir özelliği daha vardır. Mantıklı ve kendi içinde tutarlı sistemleri üzerine kurduğu kavramlar duygu ifade etmezler. Bilim insanı için sadece ‘varlık’ varıdır, dilek, değer biçmek, iyi, kötü kısaca nihai bir amacı yoktur.”
“…Bu denilenlerden yola çıkarak mantık ile etiğin birbirinden ilgisiz olduğu düşünülebilinir. Gerçekten de olguların ve ilişkilerin ifadelerinden etik kurallar çıkarılamaz. Fakat etik kuralları mantıksal düşünme ve deneysel bilginin yardımı ile rasyonel ve tutarlı hale getirilebilir. Birkaç etik önermesi üzerinde uzlaşırsak ve bu varsayımları yeterince açık biçimde ifade edersek bunlardan başka önermeler çıkarabiliriz. Bu tip önermeler matematikte aksiyomların gördüğü işleve benzer görür, etikte.
…. Etik aksiyomları keşfediliş ve sınanış açısından bilimsel aksiyomlardan çok da farklı değillerdir. Hakikat deneyimin sınavından geçebilendir.” (Adı geçen çeviriden)
Burada kavramsal olarak” uzlaşı” bir müzakereye, uylaşım içerik ve kapsamda hemen hemen aynı şeyleri anlamada içseldir. İrdelemede ve öneri geliştirmede kavramsal tercihimiz uylaşım olacaktır.
L.Feurbuch: “bilinç”… K.Marks ve F.Engels: “ses değişimi“ …
Daha önceki çalışma kitabımız Tasavufi Praksis yolda/ Zamana topolojik yaklaşımda; Ludwig Feuerbach’ın Geleceğin Felsefesinin İlkeleri eserinde ( Alter yayıncılık 2010/Cevri: Gülistan Solmaz) tasavvufi manada:
Dine göre öte dünyada bulununan, nesnel olmayan tanrının rasyonel ya da teorik yönden benimsenmesi ve çözülmesi spekülatif felsefedir.(a.b.ç)
Spekülatif felsefenin özü, tanrının (a.b.ç) rasyonelleştirilmiş, gerçekleştirilmiş, güncellenmiş özünden başka bir şey değildir. Spekülatif felsefe, reel, tutarlı rasyonel teolojidir.” (Syf 80 )
…aklın akıldan farklı özünün artık akılla özdeşleştirilmesi yani tanrısal özün aklın özü olarak benimsenmesi, gerçekleştirmesi ve güncelleştirmesi tam olarak, içsel, kutsal bir zorunluluktur. Spekülatif felsefenin büyük tarihsel anlamıda işte bu zorunluluğa dayanır. Tanrısal özün, aklın özü olduğunun kanıtı, tanrının belirlenimlerinin ya da özgüllüklerinin-rasyonel ya da zihinsel oldukları sürece-duyusallık ya da imgelem belirlenimleri değil, aklın özgüllükleri olmasında yatar.” (syf 81)
Feuerbach’da bilincin maddiliği olgusuna vurgu ve dışsal olan tanrı imgesinin de; aklın özü ile tanrısallığın sınırsız bir teması çözümlemesi dile getirilmektedir. Bu tasavvur ediş, Halvet’e varış haline yakın bir duyumsayış olup doğudaki tasavvufi yaklaşıma yakın bir konumlanış taşır. Bilincin maddiliği imeselesine bir açılım olarak da L. Feuerbach’ın adı geçen eserindeki şu alıntıya yer verelim:
“ Doğa bilim nasıl ışıktan çıkıp göze dönüyorsa, aynı şekilde felsefede düşünmenin neslerinden “düşünüyorum”a dönmektedir. Aydınlatan, aydınlık yapan öz olarak, optiğin nesnesi olarak ışık, şayet göz olmazsa ne işe yarar? Hiç bir şeye. İşte doğa bilim bu noktaya kadar gelmiştir. Ancak-felsefe devam eder-eğer bilinç(a.b.ç) olmazsa göz neye yarar? Aynı şekilde hiç bir şey; bilinç olmadan bir şeye yaramaz. Görmüşüm, görmemişim fark eden bir şey olamaz. Görme’nin ya da gerçekten görme’nin gerçekliği her şeyden önce görme bilincinin varlığıdır. O halde senin dışındaki bir şeylerin varlığına niçin inanıyorsun? Çünkü bir şeyler görüyor, işitiyor ve hissediyorsun. Demek ki bu şeyler önce bilincin nesnesi oldukları zaman gerçek bir şey, gerçek bir nesne haline gelmektedirler; yani bilinç mutlak realite ya da gerçekliktir. Bütün var olanların gerçek değer ölçüsüdür. Bu durumda var olan her şey bilinç için sadece kendilik olarak, bilinçli olarak vardır; Çünkü bilinç her şeyden önce varlık’tır(a.b.ç)…(L.Feuerbuch syf 100)
Tasavvufi Praksis Yolda /Zamanın topolojik bakış kitabımızda bu ve benzeri alıntıları yorumlayıp: İnsan zihninin sonsuzluğa uzanırken sınırlandırıcılık özelliği gereği, kapsama alanında düşünsel devinimin kuantif ve kaotik hallerini akıl operatörü ile anda tutuklanarak doğaya uyumlu eserler ve metodolojik zeki çözümler üretmesini bilincin maddiliği olarak ifade etmiştik.
Yine adı geçen kitabımızda Aristo’nun ifade etiği <potensia> kavramına Yılmaz Öner’in Fizik ve Felsefe yapıtında açılım getirdiği iç geometri ve genetik biçim doğrultusundaki formülasyonuna da kısaca yer vererek kâinatta oluşan devinimsel süreç ile zihinin helografik atmosferinde oluşan düşünsel devinim paralelliğine de değinmiştik.
K.Marks , F.Engels :“ ses değişimi”…[…]
“Alman idealist felsefesinden bilinçli diyalektiği (a.b.ç) onu doğanın ve tarihin materyalist anlayışı ile bütünleştirmek üzere kurtaran hemen hemen yalnızca Marks ve ben olduk. Ne var ki aynı zamanda hem diyalektik hem de materyalist bir doğa anlayışı matematik ve doğa bilmi (a.b.ç) ile içli dışlı olunmasını gerektirir. Marks yetkin bir matematikçi idi, ama doğa bilimlerini ancak parça parça, kesili, dağınık bir biçimde izleyebiliyorduk. Ancak ticari işlerden çekilmem ve Londra’ya yerleşmem bana zaman verdikten sonradır ki, sekiz yıl boyunca zamanımın en büyük bölümünü bu işe vererek, matematik ve doğa bilimlerinde olanak ölçüsünde (Liebig’in dediği gibi)* tam bir “ses değişimi”(a.b.ç) yaptım.”[i]
Kavramlar, bilgi birikim sürecinde matematiksel yönetemlerle ( Bir çalışma bünyesine matematiği kattığı ölçüde bilimsellik taşır. I.Kant’ın belirlemesine Engels’in “ses değişimi “ vurgusu yapması) toplumsal yaşam alanında da tecrübenin imbiğinden geçerek içinde yaşamsal kıymet biriktirmesi dolayısı ile doğal kavramsallaştırma süreçleri, her coğrafyanın yapısalına uygun bir güçlü dil dizgesinin (Felsefi anlayışlar ) varlığını gerekli kılar. Kendi coğrafyamız ve hinterlandında farklı kadim diller kadar tınısı, anlamı, sentetik kavramları ve teknik adlandırmayı bünyesine katmada mahir olan Deruni Türkçe olarak ifade ettiğim dilimiz de bu güce maliktir. Deruni Türkçe kendi esnek, anlatımdaki kıvrak yapısı ve tını zenginliği ile Fuzzysel mantığın bulanıklaştırma işlevinde atomik birimi olabilecek pek çok dilsel değişkenin seçilip uygulanmasına geniş olanak verir.
Özlü söz, bilimsel bilgi ve modern tekniğin oluşumunda; 1.0 formu (dünyanın kendi öz enerjisini keşf ve yönetimi) adı verilen içinde yaşadığımız dünya uygarlığında vahset karışımı %60’dan fazla olan bu formunda, genel olarak fiziko-kimya ile biyo-pisiko aşamaların farklı süreçlerinin tümünü maddi ve manevi bünyesine alan bir varlık olarak İnsan, doğanın bilgi üretim ve bilincin maddiliği sürecinde aktif bir öz değeridir. Bilgi birikiminde insanlık ve fert olarak insanın geliştirici ve değiştirici yönü bu aşamada evrimsel sürecin başat yönelimidir. İlmi ve bilmi bilginin ( gönül gözü, tecrübe, gözlem ve deneysel) damıtılmasında, bilincin değişik formlardaki maddiliğinde ve kolektif iradenin tesis edilmesinde düşünen insanın varlığı esasdır. Buradan haraketle nefsi mütmanin düzgün insanların oluşturacağı bir örgüsel yapılanış ancak toplumsal ve ekosistem bütünselliğinde doğayı tüm halik olmuşlarla birlikte kucaklar. Doğrudan demokratik örgüsel yapılanışı insanın (merkezi sinir sistemi ve hissi kabiliyeti doğal evrimde en gelişkin forma benzer modelleme) pratiğin şekil alamsında ve potensiaya katkı açısından, evrimin sosyo-pisiko aşamasında, öğrenici ve üretken ‘gömülü sistem’ olarak kavramsallalaştıralım.
Güneş sistemi ile birlikte arzın kendi öz devinimi (bilmi) ve bir ilinek yazgısı (İlmi) vardır. İnsanlar kendi tecrübe ve ufuk sınırları ile somutlaştırdıkları maddi şeyler üzerinden varlık kanıtlamaya aklen meyillidir. Makulat (hisi ve kalbi akla yakın Şems Terbizi) çerçevesi denilen bu husus hisi ve kalbi sezgi derinliğini ilmi sürece katan ve özünü tarihselde iz olarak bırakan bir çevrim sunar. İster fert fert ister bir topluluk olarak insanlar makulatta uygun olanı daha değerli bulur ve olan biten budur diyerek, kendi aklı belagati ile nedenseliğini içselleştirip beraklığını ve yüceliğini kendince kesinleştirir. Fıtratta vicdani donanım taşıyan ancak içe doluşa açık olmayan (kulağı kalbi mühürlü) düşünüş ile gönül deminde aklatme meyli kısıtlı olan nefsi emarelere yenik mülkiyetçi bireyin, ben sevici -öz çıkarcı (Pratik aklın eleştirisi I. Kant) yönü ağırlıklıdır. Nefsi mülkiyetçi düzenekte vicdani yönü zayıf kalan bu vasat bireyselleşmenin; özdeki vicdani özle: sevgi ve dayanışma, merhamet ve aşk, edep ve ar ile donatılabilme nitelikli işlevi için ayarı tutarlı ahlak aksiyomlarını toplumsal özgülde yorumlayan ve uygulayan(Köy Enstitiüsü modelleme esinli) bir eğitim ve öğretim süreci gereklidir.
[i] Termal kimya irdelemesine girişinde Liebig şöyle yazar.Kimya çok hızlı ilerlemeler yapıyor. Ve treni izlemek isteyen kimyacılarsürekli bir ses değişimi (a.b.ç)durumu(étata de mue) içinde bulunuyorlar.”(F.Engels /Anti dühring 1885 baskısına önsöz)( K.Marks ve F.Engels Felsefe Metinleri Muzaffer Erdost /Sol yayınları 2009 baskı, syf :196)
Allah -u Teala “en iyi tanımlısını” şüphesiz ve şeksiz tam bilir.
Bu yazı tefrikasında; İLMİ MANTIK ve BİLMİ AHLAK meselesini özümüzden geleni meşveret kulvarına akıtıp , lirik ve kimi matematiksel terimler ile bağlantılı konuları irdelemeye gayret edeceğim. Öncelikle;1- Bağımsızlık, 2-Sulh yapıcılığı,3- Hakkaniyet, 4-Razılıkla helalleşme 5- Uyum birlikteliği, 6-Toplumcu yurtseverlik, 7-Toplumcu hürriyet düzeni ve 8-Tasavvufi praksis yol terimlerini kavramsal düzeyde deruni Türkçe’nin dilsel varlıklar dizgesi(kültüreli etkileyen sahici değişkenler) olarak takdim edelim. Kadim kültürelin birikimli dönüşümünde bu özdeğerlerin farklı yorumlanışı tüm alanlarda ayarlı bir kıymet hususu ile yer alır. Bizde yeni kültürel için arınmayı bu terimler dizgesi ile arayacağız.
Lirik değinmelerde göze pınarlarımız olarak; “Dört kitabın manası bir tek Elif” diyen Yunus Emre, Nar-ı beyza özde diyen Hacı Bektaşi Veli ,Aşk ile yanmada Mevlana, Arifan olarak kendin ve yol bilmeyi Şems-i Terbiz-i, Sofistike zerafette Beyazit Bistami , Tayı mekan’da Hallacı Mansur ve İbn Arabi’den esinle gönüllere Futuhat…ve ilah… Tasavvufi dem…
Başta Aristotales, L.Feurbach, Henri Pioncare, I.Kant, Marks, Yılmaz Öner, M. L. Zadeh, A. Gramci ve Sultan Galiyev akış kaynağından ise uygulama metodolojisi ve bilgi yorumlayışı alarak yoldaki köşe taşımızı… Praksisdayanak … Bu platformadaki konum ve cihetimize uygun Vicdani politik rotada yer alma desturumuz olacak, içkin ve dönüşüm için donanım sağlayacak yeni litratürü geliştirmek üzre; yaşadığımız coğrafyanın kadim kültürelin birikimini Fuzeysel Mantığın (Bulanık Mantık) terimsel süzgecinden geçirmede dostlarla muhabbet dili ile etkileşime girmeye açık olacağız. Yeni bir kültürel yapılanmada toprağın dilindeki değişim ve dönüşümdeki bu arayışımızı: Tasavufi Praksis yol yaklaşımı olarak ifade edeceğiz… Acısı yeri göğü i tutan yedi kapıdan aynı anda geçen bir insanı kamile danışıp Sözü Nesimi’den bir tuyuğ ile devam edelim:
“Bî-vefâ dünyâdan usandı gönül
Yok didi dünyâyı yok sandı gönül
Düşdi IŞKın odına yandı gönül
Vahdetün kand-âbına* kandı gönül.” Seyid İmadeddin Nesimi…(*şekerli şıra)
Kendimizden de açılacak bu yola atfen:
Sezgiye kap vurup aşkla yoralım,
Gönüle sunulan Nur-u Işk’ta yanalım,
Dört bir yana akan aynı Kün’de olalım,
İnayetin lütfundan özlü SÖZ’ü alalım… 1.12.2018
İlim ve bilim arasındaki anlamca fark…
Zümer suresi 9.Ayet Yaşar Nuri Öztürk meali : “9. Böyle birisi; gece saatlerinde secde ederek, ayakta durarak ibadet eden, âhiretten korkan, Rabbinin rahmetini uman biri gibi midir? De ki: “Hiç bilenlerle bilmeyenler eşit olur mu? Ancak gönül ve akıl sahipleri düşünüp ibret alır.”
“Bilme”: yakını anlama, gidişattaki özdeğerleri kavrama ve içinde taşıdığı belirsizliği irdeleyerek içeriği iyi tanımlama olarak yorumayıp bilgiyi entropi ile bağlantılı açığa çıkan kalıcı bir İZ başlangıcı yapalım. . Burada ayeti kerime ile başlama amacı “İlm” deki irfan olgusu ile bilimsel yönetem arasındaki ince zarı iç ve dış yönelim yüzeyinden zerafetle inceleyebilmektir.
Potensiakavramı Aristotales orijinli olup Yılmaz Öner’in yorumlayışı temel alındığında içerik olarak evenselde doğal gidişatla uyumlu kültürel ve teknik alanlarda hacimseli kavramada yarıçapı içe doluşla kişiye göre kademeli ve geçirgen olan “konveks verili durumu” ifade eder. Daha ileride Fransız matematikçi Henri Pioncare vesile kılınarak sezgi ve mantık üzerine bir kıymetlendirme kesimi açılacak, Yılmaz Öner’in bilgi için getirdiği “iyi tanımlamayı” da düzenleyici bir esas olarak görüşlerimizin açılımında ifade edeceğiz.
“İlim Çin’de olsa gidip öğrenin.”Hz. Ali
“Bilim, gerçeğe giden yolları aydınlatan ışıktır.” ( Aristoteles )
“Dünyada her şey için,medeniyet için,hayat için . başarı için, en hakkiki mürşit ilimdir, fendir”…M.Kemal Atatürk
TDK’(Türk Dil Kurumu)ya göre Bilim:1.isim Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen,deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi,ilim.(tdk.gov.tr)
Bilim:Serili alem ( evrenin) doğal yapısını ve gidişattaki devinimin özü olan hareketleri incelenmesi, bir modelleme çerçevesinde matematiksel metotlarla analitik olarak irdelenmesi ile bilginin kesinlik kazanması, sürekliğe bağlı olarak süreçte kendindeki ayıklanmayı da kapsayan teorik ve uygulama çalışmaların ilgili alanlara yayılmış bütünlüğü…
İlim:İnsanın kendini gidişattaki içseliğe katarak evrende olan biteni kalbi gözle i idrak edip Hakk’ı bilmesi, kendine varışı çözümlemesi ve kendin bilmesi…Bilim ve ilim’deki içeriksel anlam farkını uylaşıma sunalım:
Bilim ve ilim için felsefi yaklaşım;Tarihselde bilgi birikimi ile teknik düzey gelişimine bağlı ve karışık olarak , bazen birini diğerinin yerine kullanarak yapılan yorumlayışlarda esas olan bilimi: gerçeğe(Hakikate) ulaşım yollarında bilginin metodolojik olarak kesinleştilimesi işlevi(Aristoteles)… ilimi marifeti ise hakikatın yakın idrakı için kendini bulma ve bilme işlevidir.(Yunus Emre) Bu iki yakalışm birbirinden oldukça farklı doğal ve ruhani yeni alanlara doğru farklı ufuklar açarlar. Bilimsel ve rasyonel düşünmeyi odakta tutarak doğayı fetiş haline getirme ile ilim yolunda statik bir dışsal tanrısallığa vurgu yapmak da aynı ifrat denkliğindedir.
Günümüz dünyasında(Fransa’da sarı yelekler, Yeryüzündeki Göçmen haraketleri ve İklim kaygısı ile Avusturalya’da öğrenci haraketi) tarihseli anlaşılır yorumlamak ve pratiğin şekil almasında vicdani bir rotayı oluşturmak elzemdir. Karamsarlığı kökünden kazıyarak umudu çoğaltacak olan gönül deminde bir akıletme işlevi; irfani ışk ile bilim yolunda matematiğin geliştirdiği kavramları yerli yerinde ve sarmal olarak kullanmayı zorunlu kılmaktadır.
Mantıksal yaklaşım hangi demden?…
Genelde Aristo’nun ifade ettiği özdeşlik mantığında bir eleman A da ve A, A’dır (kesinlik)… Aksi durumda a elaman A değilse B’de dir (fark). Ak ve kara zıt uçlarına bağlı olarak, doğru(D) için (1) yanlış (Y) için (0) sayısal değerleri kullanılır. Diyalektik mantık bunun ikisinin de bir aradalığı ile zıtların birliği(bütünlük) ve her şeyin bir öteki ile ilinek bağı vardır demesine rağmen temelde bu değerleri kullanarak bir son tahlilde A, A’dır. A evrimsel değişime uğrayarak ya da sıçramalı B olur, demektedir (evrim-devrim). Bu mantıksal yaklaşımlar sembolleştirilip, kıyas ve belli çıkarım kuralların da sistemleştirilip klasik mantık bilgisi olarak hem felsefi hemde matematiktsel litaretürde işlenmeye devam edilmektedir.
Diyalektik mantık klasik ‘Aristo mantığının’ belirli noktalardaki sorunsallığını ortaya koymuş ancak onu aşma boyutuna ulaşamamıştır. Fuzzysel Mantık ( Bulanık Mantık) kuralları klasik mantığın ak- kara boyutundaki uç ekstrem değerleri giri binlerce ton alanında 0≤x≤1 ve x elaman Reel sayı olan kesintisiz bir aralık yada potensia tanımlayarak bir kümeye aitlik olgusunu da a elamanı A için 0≤µA(a)≤1 arasında bir Fuzzysel sayısal değeri vererek mertebe ve derecesine bağlı kısmi aitlik ile ölçümleme, şartlara bağlı girdiler – durulama(belirsizliği pozitif çözüme yakınlık ile kapsama alma algoritması) – çıktı olarak irdeleme surecini ortaya koymuştur. Bir olgunun ve olayın belirsizliğini de gözeterek irdelemede Fuzzysel mantık; durulanma sürecinde alt ve narin süzgeçlerde Fuzzysel sayılarla (üçgen, yamuk, Gausian vb…) değerleme sonucu; şuraya şu kadar ait, buraya bu kadar ait, hemen hemen şudur ve olası bir çıktı olabilirliği budur gibi eşikler ile daha ince bir rafine ediştir. Bu alışıla gelen klasik akıl yürütmeyi aşmada ve kapsamını genişletmede yeni bir ufuk açılımıdır. Henüz yeni olun bu rafine akletme işi güncel yaşam ve nesillerin eğitim – öğretim müfredatına tam olarak girememiştir. Pür, gelişmiş tıp ve mühendislik alanlarında, kimi teknik yapılanmalarda (yapay zeka, sinir ağları) modelleme çalışmaları ile sürmektedir. Modern fizikteki Genel-özel Görecelik, Kuantum teorisinin matematiksel kavramları ve Kaos, diferansiyel geometri, operatörler cebiri ve pisiko -sosyoda istatiksel mekanik, Bulanık Mantıktaki düşünsel irdeleme formu sonucu oluşan bütün bu gelişmeler ve “bilincin madiliği” (L.Feurbach) meseleleri, bilimsellikten beslenmeyi gerektirmektedir. Tüm halik olmuşların hakkını gözeten politik fikriyat alanına bu dönüştürücü bilgi gücü henüz yansıyamamıştır. Tasavufi Praksis yolda felsefi yaklaşımı ile yapısal sütunlar temelinde “zamanın mekansal açılımı” kavramına da dikkat çekerek yeni bir kültürele katkı için sunumlar yapmaya, toplumcu yurtsevlik mihverinden yürüyüş geliştirmeye, toplumcu-devrimci gelenekle Türkiye gerçeğinden ağrı bu platformda yazılar paylaşmaya gayret edeceğim. Mistik ruhani tasavvufi kültürelde damıtılmış; inayet ve vahdeniyet gözeten Nasreddin Hoca’nın meşhur sende haklısın, sende haklısın ve de sende haklısın fıkrasındaki düşünüş süreçleri ile deruni Türkçe, yukarıdaki dizgede sunduğumu kavaramları ile Fuzzysel mantıkla gönül deminde akletme’ye çok yatkın bir dilsel birikime sahip olduğunu göstermektedir. İçe doluşlu düşünsel devinimle, Fuzzysel mantığın nakşına uyumlu duygusal gergefin anda akıl operatörü tarafından tutuklaması ile keşif- icat dolumlu fikriyat ve beceri sonrası bilincin maddiliği olan ESER’ler oluşur. Bu temel birleşik önermenin ışığında; İçe doluş bağlantılı(İnayet) akıl operatörü ile anda verili potensiayanın tutuklanması sonucu toplumsal yaşamda dizgedeki sekiz sentetik kavram sosyo-psiko verili bilinç seviyesini yükseltip birikimli potensia sınırlarını geliştirir. Yaşamda karşılıklı yarenlik sofraları kurulabilme ve uygulama sahasında beceri geliştirme sonunda hakikate yakın bilgiler, sosyo -pisiko akışta kıvamına gelince sürecte gömülü sistem iç-dış birlikte dönüşüme üretken bir kollektif irade ile dahil olur.
Fuzzysel imbikten Ahlak üzerine nasıl bir NORM?…
H.Pioncare’de “Bilim Ahlakı” ve A.Einstain’da “Bilimsel Ahalak”…
