Birinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’da ortaya çıkan kurucu Faşist ve Sosyalist iradenin dışında, Osmanlı topraklarında, yarı sömürge bir ülkede farklı bir kurucu irade ortaya çıktı. M. Kemal Atatürk’ün önderliğindeki bu devrimci kurucu irade CHP idi. Sömürge bir ülkede ilk kez ortaya çıkıyordu.
Saltanat – Hilafet Devleti ve Toplumunun Yeniden Yapılandırılması: Cumhuriyet Rejimi
Kurtuluş savaşından başarıyla çıkan kurucu irade (Mustafa Kemal ve arkadaşları), devrimci kurucu iradeye dönüştürerek yeni bir devlet ve toplum inşasına yöneldi.
Kurucu İrade – Kuvveyi Milliye ve İkili İktidar
Devrimci kurucu iradenin elinde, yabancı hükumetlere ve bankalara ödenmesi gereken ağır dış borçlar, üretim kapasitesi son derece düşük bir sanayi ve tarımsal yapı, zayıf ve cılız insan gücü, yoksul ve cahil bir halk vardı.
Devlet ve iktidar olanaklarını kullanarak, yukarıdan aşağıya; ekonomi, çalışma yaşamı, eğitim ve öğretim, iletişim ve kültürel üretim araçları dahil tüm toplumsal ve sosyal yapıları nasyonal sosyalist (faşist) ideolojiye uygun bir şekilde yeniden yapılandırdılar.
Demokratik parlamenter sistemlerin bu sorunlara çözüm üretmekte yetersiz kaldığı ve düzenin ahengini kaybettiği bu dönemde sistem kendisini yeniden yapılandırmak durumunda kaldı.
Birinci Dünya Savaşı sonrasında yeni bir toplumsal düzen ve güçlü bir devlet vaat eden iki kurucu irade ortaya çıktı. Bunlardan birisi sosyalist düzeni savunan Komünist partiler, diğeri nasyonal sosyalizmi savunan faşist partilerdi.
Yeniden yapılandırmada kurucu iradesi kim olacak? Hangi ideolojik temelde devlet, toplum yeniden yapılandıracak?
Toplumcu yurtsever anlayışa sahip olabilecek bir Türkiye, tüm bölge insanını (açık-gizli) işgalci güçlere karşı bir araya getirme ve politik, ekonomik-sosyal ve kültürel bir birlik (demokratik bölgesel birlik) oluşturma potansiyeline sahip tek ülkedir.
70’li yılların devrimci gençliği bir önceki kuşağın devrimci ideallerini paylaşıyordu. En az onlar kadar militan, onlar kadar kararlı ve fedakardı. Büyük bir mücadele yürüttüler. Bu mücadelede katledilen tüm devrimcileri saygı ve sevgi ile anıyorum.
70’li yılların Anti-Faşist DEV-GENÇ’i
Bir önceki devrimci kuşağın başta öğrenci gençlik içinde olmak üzere, toplumda yarattığı etki ve birikim kısa bir duraklamanın ardından yeniden ortaya çıktı. 12 Mart Askeri Cuntası devrimci kuşağın toplum içinde yarattığı saygı ve etkinliği silemedi. Tam tersine devrimci hareketlerin 71 direnişleri onları toplumda daha popüler hale getirdi.
12 Mart cunta döneminden parlamenter sisteme geçilirken 1973 Ekiminde yapılan seçimlerinden B. Ecevit’in başkanlığındaki CHP birinci parti olarak çıktı ve hükümeti kurdu. Yeniden parlamenter sisteme dönülmesiyle birlikte, önceki kuşağın bıraktığı miras ve prestij, yeniden örgütlenme faaliyetine başlayan tüm sol yapılara büyük kolaylık sağladı. Yine bu dönemde MHP’li Ülkü Ocakları üniversitelerde hakimiyet kurmaya, devrimci öğrencileri sindirmeye, okula sokmamaya yönelik saldırıları da örgütlü bir mücadeleyi zorunlu kılıyordu.
1973’de kurulan İDYÖD, Kasım 1974 yaptığı “NATO’ya Hayır” kampanyası ve Ankara’da ADYÖD yönetiminin düzenlediği üniversitelerde “Kissinger Boykotu” 12 Mart sonrasının ilk antiemperyalist eylemleriydi. Ancak arkası gelmeyecekti…
12 Mart Amerikancı Faşist Cunta’ya karşı direnen ve önderleri katledilen THKP, THKO ve TKP-ML/TİKKO’dan siyasete devam eden kadrolar, bu ortamda yaşadıkları dağınıklıktan da çıkmaya başladılar. Geçmişin devamı iddiasıyla küçük gruplar ve yapılar halinde örgütlendiler. Hem gruplar arasında hem de grup içinde hem de gruplar arasında:
konularında yoğun iç tartışmalara girdiler.
Bu tartışma konuları tüm siyasi yapıların birlik ya da ayrışma noktalarını oluşturdu. Ayrışma ve saflaşma dönemi olarak tanımlanan bu süreçte teorik tartışmalar hem kafa karışıklıkları hem de dağınıklığı daha da artıyordu.
Yeni sömürgecilik döneminde ABD liderliğindeki emperyalizm bağımlı, onun ekonomik-askeri-politik ve kültürel hegemonyasına tabi Türkiye’de yaşıyorduk. Ekonomik-askeri ve politik olarak hiçbir etkisi olmayan ‘sosyal emperyalizm’ tartışmaları ve bunun üzerinden yaşanan ayrışmalar: bir önceki kuşağın yürüttüğü antiemperyalist mücadeleden kopuşu ve ülke gerçekliğine yabancılaşmayı da gösteriyordu. Devrimci grupların hem kendi içinde hem de birbiriyle yürüttükleri bu tartışma, kendi ihtiyaçlarını karşılamaya dönüktü. Onların gereksinimleriyle ülkenin ve halkın ihtiyaçları giderek farklılaşıyordu.
İstanbul Yüksek Öğrenim ve Kültür Derneğini ve Ankara Demokratik Yüksek Öğrenim Derneğini diğer illerde kurulan öğrenci dernekleri takip etti. Milliyetçi Cephe Hükümetinin kuruluşunu sağlamak ve gelişen devrimci gençlik hareketlerinin önünü kesmek amacıyla faşist saldırıları başlattılar. 1974 sonu ve 1975 başlarında İstanbul ve Ankara’da üç devrimci öğrenciyi katlederek faşist cinayetlerin önünü açtılar. Üniversitelerin yanı sıra, TÖB-DER üyesi öğretmenler, sol derneklerin üyeleri, sendika üyesi işçiler de faşistlerin saldırılarına uğruyorlardı. 74 yılından 75 sonuna kadar geçen sürede öldürülenlerin sayısı 50’ye ulaştı. Olay yerine gelen polisler saldırganları değil, saldırıya uğrayanları yakalıyordu. Sivil faşistler ve polis iş birliği içinde hareket ediyordu. 1975 yılında faşist saldırı ve terör 6 il ile sınırlı seyrederken, MC iktidarıyla birlikte bu sayı 23 ile çıkıyordu. Saldırılar giderek tüm yurt ölçeğine mahallelere, kasabalara, köylere kadar yayılıyordu.
Bu ortamda devrimci üniversite öğrencileri faşist saldırılara karşı örgütlü bir direnişe yöneldiler. Anti-faşist mücadele ekseninde bir araya gelen gençlik, kapatılan öğrenci derneklerinin yerine yenilerini kurdular. Dernek kurma çabaları diğer illere de yayıldı. Diğer illere de yayılan öğrenci dernekleri, 1976’da bir araya gelerek Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu’nu oluşturdular.
1 Kasım 1975’de Devrimci Gençlik dergisi “Emperyalizme Ve Oligarşiye Karşı Devrimci Gençlik” adı altında çıkıyordu. Çıkış amacını yayınladığı bildiride söyle açıklamaktaydı:
“Devrimci Gençlik dergisi genel olarak emekçi halkın, özel olarak devrimci gençliğin ekonomik-demokratik mücadelesindeki, emperyalizme ve faşizme karşı savaşındaki birliğini sağlamak ve böyle bir birliğin teorik temellerini oluşturmak için bir adım olacaktır.”
75’de şiddetlenen faşist saldırı şöyle değerlendiriliyordu:
“ABD emperyalizmi ve Türkiye’deki işbirlikçileri kendi çıkarlarını ve egemenliklerini koruyabilmek için Türkiye’yi bir iç savaş sürecine böyle soktular.”[1]
Her geçen yılla beraber “iç savaş süreci” daha da derinleşiyordu:
İkinci DEV-GENÇ döneminde yurdun dört bir yanında resmi ve sivil faşist çeteler, iktidarın-bürokrasinin desteği ile üniversite öğrencilerine, işçilere, öğretmenlere, aydınlara, kısacası kendilerinden olmayan herkese karşı savaşı yoğunlaştırarak sürdürüyorlardı. DEV-GENÇ için dönem “doğal olarak” faşizme karşı direnme dönemiydi. Ülkeyi iç savaşa sürükleyecek şekilde faşist saldırıları planlayıp, yoğunlaştıran “ABD emperyalizmi ve Türkiye’deki işbirlikçileri” ülkeyi iç savaşa sürükleyecek şekilde faşist saldırıları planlayıp, yoğunlaştıran, (aynı zamanda kendilerini gizleyen) “ABD emperyalizmi ve Türkiye’deki işbirlikçileri” göz ardı ediliyor, tüm dikkat ve enerji de sivil ve resmi güçler üzerine yoğunlaşıyordu.
Mahir Çayan’ın Kesintisiz Devrim II-III broşüründe bir cümle ile değinip geçtiği “Sömürge Tipi Faşizm” kavramı, Emperyalizmin 3. Bunalım Döneminde, ülkemizin tarihi ve ekonomik gelişimine uygun olarak (emperyalizmin ve işbirlikçisi oligarşinin) devlet ve yönetim anlayışı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca klasik sömürgeler döneminde emperyalizm bu ülkeler için dışsal bir olgu iken yeni sömürgecilik döneminde ise içsel bir olgu haline geldiğini söyler (gizli işgal esprisi). Bu nedenle de bu gizli işgali ve işbirlikçileri açığa çıkarmak temel görev olarak tanımlanır. Bu nedenle de önceki dönemde DEV-GENÇ tüm eylemlerinde emperyalizmi ve emperyalist sömürüyü görünür kılmaya çalışmıştır. Emperyalizme ve Oligarşiye Karşı Devrimci Gençlik Dergisi önceki dönemde DEV-GENÇ’in antiemperyalist özelliğine dikkat çekiyordu:
“Dev-Genç, anti-emperyalist bir doğrultuya sıkı sıkıya sarılarak ilerledi. Onun anti-emperyalizmi etkili bir şekilde kitlelere benimsetmesi, her fırsattan yararlanarak, kendiliğinden patlayan gençlik hareketlerine (akademik-demokratik hareketlere) anti-emperyalist bir siyasi öz vermeye çalışması doğruydu ve yapılması gereken şeydi. İşte onun bu muhtevası, yükselmesinin, gelişmesinin sırrıdır.”[2]
Emperyalizmin ve işbirlikçisi oligarşiye yöneltilmeyen bir antifaşist mücadele de “sömürge tipi faşizm, gizli-açık faşizm” kavramlarının dile getirilmesinin fazla bir anlamı da yoktu. (Devrimci Yol’un gizli-açık faşizm anlayışı, antifaşist mücadele hattı ve direniş komiteleri ayrı bir yazı konusudur.) Dergilerde yazılanlar diğer siyasi yapılarla “rekabette”, onları teorik olarak köşeye sıkıştırmada oldukça yararlı oluyordu. Tabi bir de, M. Çayan’ın teori ve pratiğini kabul eden genç militan kadroların derleyip toparlanmasında. Ancak bunun devrimci mücadeleye olması gereken düzeyde bir katkı sağlamadığını hep birlikte gördük.
Mehmet Ali Yılmaz anafikirgen.tr’deki“Tarih Unutmaz” (http://www.anafikir.gen.tr/tarih-unutmaz-mehmet-ali-yilmaz/) başlıklı yazısında, “emperyalizmin gelecekle ilgili siyasasını tespit etmekte yeterince başarılı olunamadığını”, “70’li yılların devrimci hareketlerinin, antiemperyalist mücadele de eksik kaldığını” söylüyor. Dokuz madde halinde sıraladığı eksikliklerin ardından:
“…dört-beş yılda, hızlanmış çok kısa bir tarihi süreçte, sıcak mücadele içinde derlenip toplanarak ülkenin en büyük devrimci hareketi haline gelmiş, …Devrimci Yol çok kısa sürede o kadar önemli mücadele ve sorunlar ile karşı karşıya kaldı” diyor.
Bugünden geçmişe bakıldığında ülkemizin emperyalizme bağımlılığı:
Antiemperyalist mücadelede ise ters bir makas yaşandı, halende yaşanıyor. Günümüzde devrimci hareketlerin, solun, ‘aydınların’ antiemperyalist mücadeleden (ideolojik ve politik olarak) uzaklaşmalarında 70’li yıllardaki antifaşist mücadelede emperyalizm-faşizm ilişkisini doğru bir şekilde yerli yerine oturtulmamasının rolü büyüktür. Bu durum günümüzde “AKP faşizmi”,“demokrasi ve insan hakları”, “hukuk devleti” gibi konuların ele alınışında da görülüyor.
Devrimci hareketlerde esas olan devamlılıktır. Yanan sönen hareketlerde bu özellik yoktur. Kızıldere olayına hareketin devamlılığını sağlamak için ortaya konmuş devrim niteliğinde siyasi bir eylem olduğu konusunda düşünce üretenlerin de olduğu… Nitekim 12 Mart faşizminden sonra “Mahir Hüseyin Ulaş Kurtuluşa Kadar Savaş” sloganıyla binlerce gencin bir araya geldiği ve ikinci DEV-GENÇ döneminin başladığı. Başlangıcı bu prestije ve övgüye dayanan, sonrasında DEVRİMCİ YOL hareketine dönüşen sürecin THKP-C’in devamı mı yoksa yeniden yorumlanması mı olduğu tartışmaları gündeme geldi. Günlük pratiğe teslim olunarak anti-emperyalist mücadele göz ardı edildi, faşizme karşı mücadele (daha çok da sivil faşistlere karşı mücadele) öne çıkarıldı. Bu süreçte Mahir’in tezlerinin bilimsel şekilde yeni koşullara göre yorumlanması yerine üstünün örtülmesi yoluna gidildi.
“Başımız sağ olsun” denilmekle yetinildi.
Bu tükenmişlik dünyanın sonu değil.
Tanımadığımız, bilmediğimiz, hiç görmediğimiz, beklide daha doğmamış birileri çıkacak, devrimin evrensel değerleriyle zamanda ve mekanda meydana gelen ve gelecek olan değişiklikleri inceleyecek, değerlendirecek bunun sonucunda devrimin yol haritasını çıkaracak. Ve onlara DEVRİMCİ denecek.
[1] Devrimci Yol Savunma, Simge yayınevi,1989, sf 139
[2]DEV-GENÇ’in mücadelesini doğru kavrayalım, Devrimci Gençlik. Sayı 1,2,3; 20 Kasım, 8 Aralık, 29 Aralık 1975
İki farklı dönem, doğal olarak iki farklı DEV-GENÇ’i yarattı. Emperyalizme karşı Tam Bağımsızlık ve Gerçek Demokrasi mücadelesi veren birinci Dev-Genç ve onun devamı düşüncesiyle emperyalizme ve faşizme karşı mücadele etmek amacıyla kurulan ikinci DEV-GENÇ…
30 Ağustos Askeri Zaferi: İngiliz, Fransız, İtalyan ve ABD emperyalizminin ülkemize yönelik planlarını bozdu. Trakya’da, Batı Anadolu’da yaşayan Müslüman Ahalinin Anadolu’nun içine sürülmesini, kırımını önledi. Çökertilen imparatorluğun toprakları üzerinde bir ulusun doğuşunu ve bağımsız Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunu sağladı.
12 Mart 71 ve 12 Eylül 80 askeri darbelerinin yarattığı derin travmalar sol ve sosyalist kesimlerde farklı davranış kalıplarına yol açtı. Günümüzde ülkemizin içine düşürüldüğü açmazlar, sol siyasetin politik arenanın dışına düşmesi, yaşanan politik savrulmalar sol cenahta yaşanan travmayı daha da derinleştirdi. Ortaya çıkan olumsuz ruh halini besleyen geçmişe yönelik suçlayıcı eleştiriler, günümüzde geçerli akçe oldu.